Αυτή η στοχευμένη ανάλυση αφορά τις ορεινές περιοχές όπου εντοπίζονται υψηλά σημεία βιοποικιλότητας και φυσικού κεφαλαίου και συγκεντρώθηκαν εμπειρίες σχετικά με τη διατήρηση, τη διαχείριση και την παρακολούθησή τους. Τα βουνά καλύπτουν το 41 % της επικράτειας στον χώρο ESPON και φιλοξενούν το 17 % του πληθυσμού της με 16 ορεινούς όγκους (ESPON GEOSPECS 2013). Τα βουνά μπορούν να θεωρηθούν ως «εσωτερικές περιφέρειες», «οριακές» περιοχές από κοινωνικοοικονομική άποψη (ESPON, «Εσωτερικές Περιφέρειες», 2016), όπου το ζήτημα της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τις οικοσυστημικές περιοχές (MiSE, «Εσωτερικές περιοχές», 2015). Τα ορεινά ζητήματα έχουν σημασία σε βασικά θέματα για τη βιώσιμη εδαφική ανάπτυξη, όπως η οικολογική συνδεσιμότητα και η διαχείριση των φυσικών πόρων (π.χ. νερό, δάση, έδαφος). Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν τα βουνά με αναφορά στη διαχείριση των υδάτων, την αποδοτική χρήση των φυσικών πόρων, του οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας, διασφαλίζοντας τη διατήρηση των ορεινών οικοσυστημάτων και ενισχύοντας την ικανότητά τους να παρέχουν οφέλη που είναι απαραίτητα για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Υπό την έννοια αυτή, οι NPA συμβάλλουν στον καθορισμό κοινών οραμάτων και σεναρίων για τη βιώσιμη ανάπτυξη ομοιογενών περιοχών. Ως εκ τούτου, το ενδογενές φυσικό κεφάλαιο μπορεί να συμβάλει σε βιώσιμους περιφερειακούς οικονομικούς κύκλους και να παράσχει στοιχεία για μια πράσινη οικονομία που θα πρέπει να είναι σε θέση να προωθήσουν οι ΜΚΒ. Οι οικολογικές συνθήκες και η ευπάθεια του εδάφους απαιτούν επίσης στρατηγικές και ολοκληρωμένες πολιτικές τόσο για τις φυσικές όσο και για τις αστικές περιοχές. Σύμφωνα με την IUCN (Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων) μια προστατευόμενη περιοχή είναι ένας σαφώς καθορισμένος γεωγραφικός χώρος, αναγνωρισμένος, αφιερωμένος και διαχειριζόμενος με νομικά ή άλλα αποτελεσματικά μέσα, για την επίτευξη της μακροπρόθεσμης διατήρησης της φύσης με συναφείς οικοσυστημικές υπηρεσίες και πολιτιστικές αξίες. Το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 και το υπό ανάπτυξη δίκτυο Emerald είναι διεθνή ευρωπαϊκά δίκτυα προστατευόμενων περιοχών που καταλύουν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Το θέμα αξίζει να αντιμετωπιστεί με μια ευρύτερη προοπτική εδαφικού και χωροταξικού σχεδιασμού, που περιλαμβάνει βασικές φυσικές περιοχές και συναφείς ζώνες ανάσχεσης και αστικές περιοχές. Σε επίπεδο ΕΕ, πολύτιμες εμπειρίες είναι τα ειδικά πρωτόκολλα των συμβάσεων των Άλπεων και των Καρπαθίων, τα οποία υπενθυμίζουν την ανάγκη για NPA και την ενσωμάτωση του στόχου της διατήρησης και της βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων στις τομεακές πολιτικές. Υπό την έννοια αυτή, οι NPA συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ και των διεθνών στόχων. Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2020 ενθαρρύνει τη συνεργασία και τον διάλογο με βασικούς τομείς και ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και την ανάπτυξη μηχανισμών για τη βιοποικιλότητα (π.χ. πλατφόρμα Business@Biodiversity· Η πρωτοβουλία «Οικονομικά των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας», διασφαλίζοντας ότι τα ζητήματα αυτά αντικατοπτρίζονται στη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Μια προσέγγιση εδαφικής ανάπτυξης με βάση τις NPA θα μπορούσε επίσης να μεταφερθεί σε άλλους τύπους εδαφών, είτε πρόκειται για ορεινές περιοχές (πυρηναία, δειναρικές Άλπεις) είτε όχι (π.χ. παραθαλάσσιες περιοχές όπως με το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών της Αδριατικής, DANUBEPARKS, το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών κατά μήκος του ποταμού Δούναβη). Αντιπροσωπεύει μια προοπτική τόσο για τις χώρες του ESPON που δεν διαθέτουν εμπειρία σε NPA όσο και για χώρες εκτός της ESPON (π.χ. Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία) που επιδιώκουν να ενσωματώσουν το φυσικό κεφάλαιο στις εδαφικές στρατηγικές και να επιτύχουν τους στόχους της ΕΕ.
