Οι μητροπολιτικές περιοχές βασίζονται σε οικισμούς, οι οποίοι περιλαμβάνουν την κατοικημένη περιοχή και τη ζώνη μετακίνησης γύρω από μια πόλη. Μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη του οικονομικού δυναμικού καθώς και της ευημερίας των ανθρώπων που ζουν εκεί μπορεί να αναπτυχθεί αποτελεσματικότερα λαμβάνοντας υπόψη τη μητροπολιτική περιοχή στο σύνολό της. Δεδομένου του αυξανόμενου ρόλου των πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών στη διακυβέρνηση, το θέμα αυτό βρίσκεται ψηλά στην πολιτική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά ζητήματα πολιτικής στη χωρική ανάπτυξη των πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών, όπως η αστική εξάπλωση, που επηρεάζουν την ικανότητα των τελευταίων να επιτύχουν τους στόχους της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις πόλεις έχουν συχνά περιορισμένη ικανότητα να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, λόγω της de facto (και μερικές φορές de jure) ύπαρξης λειτουργικών αστικών περιοχών (FUAs), ορίζοντας τις πόλεις και τις ζώνες μετακίνησης τους. Αυτές οι FUA εκτείνονται πέρα από τα επίσημα διοικητικά όρια. Ως εκ τούτου, οι μητροπολιτικές περιοχές συχνά υποφέρουν από κατακερματισμένη χάραξη πολιτικής. Ως εκ τούτου, η μητροπολιτική διάσταση δίνει νέες και προκλητικές πτυχές στο ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των ζητημάτων πολιτικής, δεδομένου ότι ο διάλογος και η δέσμευση για κοινές πολιτικές πρέπει να επιτευχθούν από την κεντρική πόλη και συχνά από πολλούς γειτονικούς δήμους, καθώς και από τις άμεσα εκλεγμένες τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η συνεργασία μεταξύ πόλεων και πόλεων καθώς και η πολυεπίπεδη συνεργασία αποτελούν κρίσιμα σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο αυτό. Επιπλέον, πρέπει να εξεταστούν διαφορετικά πλαίσια σχεδιασμού, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την ενίσχυση της διαδημοτικής και πολυεπίπεδης συνεργασίας. Ωστόσο, οι νέες προσεγγίσεις διακυβέρνησης υπόσχονται να αμβλύνουν τις δυνητικά δυσμενείς επιπτώσεις του κατακερματισμού των διαφόρων δήμων και άλλων δημόσιων αρχών στις μητροπολιτικές περιοχές. Ακόμη και αν οι ρόλοι που μπορούν να διαδραματίσουν οι μητροπολιτικές περιοχές για την εδαφική ανάπτυξη αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο στην Ευρώπη, δεν υπάρχει ακόμη ενιαία τυπολογία που να παρέχει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής καλύτερη εκπροσώπηση και κατανόηση της μητρόπολης της κοινωνίας. Το τελευταίο θα ήταν σημαντικό για την ενσωμάτωση της μητροπολιτικής ανάπτυξης στις συζητήσεις και τις στρατηγικές τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Οι αναδυόμενες στρατηγικές τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρώπη αντιμετωπίζουν ορισμένες από τις προκλήσεις των μητροπολιτικών περιοχών. Ωστόσο, σε πολλά μέρη δεν υπάρχουν τα εργαλεία πολιτικής και οι προσεγγίσεις διακυβέρνησης για τον μητροπολιτικό σχεδιασμό και τη χωροταξική διαχείριση σε μητροπολιτικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, ορισμένες χώρες και πόλεις δεν διαθέτουν επίσημες εξουσίες για τον σχεδιασμό σε επίπεδο μητροπολιτικής περιοχής, ιδίως στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη και στα ομοσπονδιακά συστήματα. Ωστόσο, ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Ιταλία και οι σκανδιναβικές χώρες, έχουν νομικά πλαίσια, ή ακόμη και απαιτήσεις, για χωροταξικό σχεδιασμό σε μητροπολιτικό επίπεδο. Ωστόσο, ακόμη και αν υπάρχει νομικό πλαίσιο, το έδαφος που έχει καθοριστεί για τη συνεργασία δεν καλύπτει το σύνολο του FUA. Επιπλέον, τα πλαίσια ποικίλλουν με μεγάλες διαφορές ως προς το επίπεδο εμπειρίας, πρακτικής, θεσμοθέτησης και πόρων και, ως εκ τούτου, έχουν ποικίλα μέτρα επιτυχίας. Με τη συνεχή αστική εξάπλωση στην Ευρώπη και τη συγχώνευση αστικών ζωνών εντός μητροπολιτικών περιοχών, είναι καίριας σημασίας να αξιολογηθεί ο ρόλος της πολιτικής χωροταξικού σχεδιασμού και των διαδικασιών αστικής διακυβέρνησης σε μητροπολιτικό επίπεδο. Η πολιτική χωροταξικού σχεδιασμού είναι ένα από τα τρία κύρια θέματα συνεργασίας σε μητροπολιτικές περιοχές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ως διατομεακή, συντονισμένη και ολοκληρωμένη, η μητροπολιτική χωροταξική πολιτική μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.
