Metropolitan gebieden zijn gebaseerd op agglomeraties, waaronder het bebouwde gebied en de forenzengordel rond een stad. Een duurzame en inclusieve ontwikkeling van het economisch potentieel en van het welzijn van de mensen die er wonen, kan efficiënter worden ontwikkeld door rekening te houden met het grootstedelijke gebied als geheel. Gezien de toenemende rol van steden en grootstedelijke gebieden in het bestuur staat dit onderwerp hoog op de beleidsagenda van de Europese Commissie. Er zijn echter belangrijke beleidskwesties in de ruimtelijke ontwikkeling van steden en grootstedelijke gebieden, zoals stedelijke uitgestrektheid, die van invloed zijn op het vermogen van laatstgenoemden om de doelstellingen van duurzame en inclusieve groei te bereiken. Beleidsmakers in steden hebben vaak beperkte capaciteit om deze uitdagingen aan te pakken, vanwege het de facto (en soms de jure) bestaan van functionele stedelijke gebieden (FUA’s), het definiëren van steden en hun woon-werkverkeerszones. Deze FUA’s strekken zich uit over formele administratieve grenzen. Daarom hebben metropolitane gebieden vaak te lijden onder versnipperde beleidsvorming. Daarom geeft de grootstedelijke dimensie nieuwe en uitdagende aspecten aan de vraag hoe beleidskwesties moeten worden aangepakt, aangezien dialoog en inzet voor gezamenlijk beleid moeten worden bereikt door de kernstad en vaak veel naburige gemeenten en rechtstreeks gekozen lokale en regionale overheden. Samenwerking tussen stad en stad en samenwerking op meerdere niveaus zijn cruciale punten waarmee rekening moet worden gehouden. Bovendien moeten verschillende planningskaders worden overwogen, die in de meeste gevallen niet specifiek zijn ontworpen om de samenwerking tussen gemeenten en multilevels te versterken. Nieuwe governancebenaderingen beloven echter de potentieel ongunstige gevolgen van de versnippering van verschillende gemeenten en andere overheidsinstanties in grootstedelijke gebieden te verlichten. Zelfs als de rol die metropolitane gebieden kunnen spelen voor territoriale ontwikkeling in toenemende mate wordt erkend in Europa, is er nog steeds geen uniforme typologie die beleidsmakers een betere vertegenwoordiging en een beter begrip van de metropolatie van de samenleving biedt. Dit laatste zou van belang zijn voor de integratie van metropolitane ontwikkeling in lokale en regionale ontwikkelingsdiscourses en -strategieën. Opkomende lokale en regionale ontwikkelingsstrategieën in heel Europa gaan in op de uitdagingen van de grootstedelijke gebieden. Op veel plaatsen ontbreekt het echter aan beleidsinstrumenten en governancebenaderingen voor grootstedelijke planning en ruimtelijk beheer op grootstedelijk niveau. Meer in het bijzonder hebben sommige landen en steden geen formele planningsbevoegdheid op het niveau van het grootstedelijk gebied, met name in Midden-Oost-Europa en in federale systemen. Een aantal andere landen, zoals Frankrijk, Nederland, Italië en de Scandinavische landen, hebben echter wettelijke kaders, of zelfs eisen, voor ruimtelijke ordening op grootstedelijk niveau. Zelfs als er een rechtskader bestaat, kan het echter zo zijn dat het voor samenwerking vastgestelde grondgebied niet de gehele FUA bestrijkt. Bovendien variëren de kaders met grote verschillen in het niveau van ervaring, praktijk, institutionalisering en middelen, en hebben ze dus wisselende maatstaven voor succes. Gezien de voortdurende stedelijke spreiding in Europa en de samenvoeging van stedelijke gebieden in grootstedelijke gebieden, is het van cruciaal belang om de rol van het ruimtelijke ordeningsbeleid en de stedelijke governanceprocessen op grootstedelijk niveau te beoordelen. Het beleid inzake ruimtelijke ordening is een van de drie hoofdthema’s van samenwerking in grootstedelijke gebieden in Europa. Sectoroverschrijdend, coördinerend en integrerend stedelijk ruimtebeleid kan een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van duurzame en inclusieve groei.
